09 apr Wat doet de coronacrisis met prijs landbouwgrond?

Het coronavirus heeft de hele wereld in haar greep en zo ook de agrarische sector. Dagelijks spreken wij ondernemers die vragen: “wat denk je dat de invloed van corona is op de prijs van landbouwgrond?”

De vakpers koppen met berichten als, ‘Noodfonds landbouw in de maak’, ‘Zuivelmarkt gaat lange crisisperiode in’ en ‘Akkerbouwer vooralsnog met lege handen’. Dit alles zorgt voor onzekerheid, het vertrouwen tot een dieptepunt is gezakt en maakt dat partijen eerder pas op de plaats maken. In dit artikel hebben wij een aantal vragen en overwegingen weergegeven.

Hoe vatbaar is de prijs van landbouwgrond voor de coronacrisis?
Tamelijk vatbaar. Deze crisis is een wereldwijd probleem en economen verwachten een krimp van de economie die varieert van 0,2% tot wel 8%. Combineren we dit met de – werkelijke en gevoelsmatige- hoge prijzen voor landbouwgrond en corona, dan kan dit c.q. heeft dit al gezorgd voor ommezwaai in de beleving. Beide factoren kunnen zorgen voor impact op de  prijs van landbouwgrond.

Worden er nog zaken gedaan?
De lopende zaken, althans als er is getekend, worden afgewerkt. Nieuwe deals lijken beperkt tot stand te komen. Dat komt enerzijds door de drukke tijd die op de bedrijven is aangebroken, het werk en de zorgen die daarbij horen. Daarbij komt dat kopers een pas op de plaats maken. Alle aandacht is gericht op liquiditeit. Hoe gaat het bedrijfsresultaat van vorige en komend jaar eruitzien en kan aan alle verplichtingen op korte- en lange termijn voldaan worden? Het gezegde, ‘afspraken in vreugde en verdriet maak ze niet’, kan zo maar in hoofden van mensen opkomen.

Gaat de prijs van grond veranderen?
Dat is heel lastig te zeggen, maar een tijdelijk tussentijdse correctie is mogelijk. Het verleden laat zien dat de prijs kan dalen, zeker in perioden van economisch minder bloei, zoals ook blijkt uit onderstaande grafiek. Dit hangt samen met de financiële ontwikkelingen in de land- en tuinbouw zelf, maar ook daarbuiten. Hoe is de algehele economische situatie in het land en wat is de houding van andere vastgoedpartijen die op de markt zijn? De daling van het consumentenvertrouwen heeft normaliter een flink effect op de economie en de wens om huizen te bouwen. Maar ook is de vraag of en in hoeverre de overheden en de beleggers zich anders gaan gedragen op de grondmarkt?

Verschillen in gebied en sectoren te verwachten?
In basis kenmerkt de grondmarkt zich altijd al door gebiedsverschillen en dat kan corona mogelijk versterken. Dit blijkt uit het kwartaalbericht Agrarische Grondmarkt dat het Kadaster publiceert. Hierin maakt zij onderscheid tussen grasland en bouwland én wordt het land opgesplitst in 4 delen. Voor Nederland totaal gold in 2019 ten opzichte van 2018 dat bouwland met 3% en grasland met krap 1% in prijs steeg. De stijging kwam vanuit landsdelen Noord en Oost, in West en Zuid bleef de gemiddelde prijs op het niveau van 2018. De verhandelde hectares in 2019 bedroeg 29.400 ha en daalde daarmee van 2% naar 1,7% van het totaal areaal landbouwgrond. Cijfers per landsdeel waren; Noord 1,3% en Oost 1,7%, West 1,8% en Zuid 2,0%. In principe heeft of krijgt elk gebied last van de impact van deze crisis. Dat geldt ook voor alle sectoren en zeker voor melkveehouderij, akkerbouw of tuinbouw.

Hoe de akkerbouw en de melkveehouderij – belangrijkste grondgebonden sectoren – uiteindelijk worden geraakt door de crisis, bepaalt mede hoe groot het effect kan zijn. Daarbij moeten we niet vergeten dat het ook zeker bedrijfsspecifiek en regiogebonden is. In welke levensfase een bedrijf en haar ondernemer(s) is, wat is de specifieke business en hoe is het bedrijf gekapitaliseerd, zijn belangrijke aspecten die hier onder meer een rol spelen. De gevolgen kunnen in een gespecialiseerd melkveegebied heel anders liggen, dan bijvoorbeeld in een poot- of zetmeelaardappelgebied.

Ontwikkelingen op de rentemarkt en welk effect heeft dat?
Hoewel de renteverwachting voor de middellange termijn redelijk stabiel is, hebben we vandaag de dag te maken met een instabiele markt. Het daadwerkelijk aantrekken van geld, zo geven banken aan, is voor hen lastig en fors duurder. Dat betekent dat extra liquiditeitsopslagen worden berekend en daarmee is het huidig klanttarief voor 10 jaar vast zo’n 1% of meer hoger dan begin maart. Het heeft er alle schijn van dat nu een soort van overreactie in de markt ontstaat. Hoe lang dat duurt en hoeveel de rente verder stijgt, wie het weet mag het zeggen.

Dat de rente terdege een ondersteunende factor is voor de grondprijs, is een gegeven en te zien in onderstaande grafiek.

Een lage rente maakt de betaalbaarheid voor agrarisch ondernemers beter en dus eerder aantrekkelijk om te investeren in grond. Tegelijkertijd is bekend dat investeerders dan ook zoeken naar alternatieve beleggingen, waarbij landbouwgrond wordt beschouwd als solide met weinig risico. Immers, zij kent in tegenstelling tot ander vastgoed geen leegstand, renovatie of sloop.

Deze gegevens kennende, kan het haast niet anders als dat de huidige situatie op de rentemarkt in ieder geval een tijdelijk prijsdempend effect heeft. Hoe het ook zij, de grondmarkt is en blijft bijzonder. Wat potentiële kopers denken en doen weten we natuurlijk niet. Wel hebben zij vaak in hun boerenhart en achterhoofd de volgende gedachte: “de wereld draait door en er komt geen bunder bij”.